SS-generaal Wilhelm Bittrich, Willi voor vrienden, was de generaal die leiding gaf aan de 9e en 10e SS-Pantser Divisie die bij toeval in de regio Arnhem gelegerd waren toen Operatie Market Garden begon.
Als bevelhebber van het IIe SS Pantser Korps, waar de 9e en 10e Pantser Divisie onderdeel van waren, was Bittrich in de middag van zondag 17 september de eerste Duitse commandant die concludeerde dat de geallieerde luchtlandingen tot doel hadden om de bruggen over de rivieren in Nederland te veroveren.
Bittrich legde het zwaartepunt van de Duitse verdediging op Nijmegen, waar de 10e Pantser Divisie ‘Fundsberg’ af moest rekenen met de Amerikaanse luchtlandingstroepen van de 82e ‘All American’ Luchtlandings Divisie. De 9e Pantser Divisie ‘Hohenstaufen’, die lichter bewapend was, zou afrekenen met de Britten bij Arnhem.
Het is mede aan het snelle ingrijpen van Bittrich toe te schrijven dat Operatie Market Garden faalde. Bittrich was ook degene die er bij veldmaarschalk Walter Model op aandrong om de Waalbrug bij Nijmegen op te blazen.
Model hield dat tegen. Hij wilde de Waalbrug gebruiken voor een tegenaanval op de geallieerden ten zuiden van Nijmegen. Volgens Bittrich was dat niet realistisch. Bittrich voorzag al in een vroeg stadium van Operatie Market Garden dat het de Amerikanen, met steun van de Britse grondtroepen zou lukken om de Waalbrug te veroveren.
Militaire carriere
Wilhelm Bittrich trad al vroeg toe tot de NSDAP van Adolf Hitler. In het begin van 1932 werd hij lid van de partij en vanaf juli van 1932 trad hij toe tot de SS. Vanaf februari 1943 voerde Bittrich het bevel over de 9e SS Pantser Divisie Hohenstaufen. Na de landingen van D-Day in Normandië, werd deze divisie in de strijd geworpen om de geallieerde opmars te stuiten. Vanaf 1 juli 1944 kreeg Bittrich het commando over het IIe SS Pantser Korps.
Bij de uitbraak uit Normandië door de geallieerden, liepen de pantserdivisies van Bittrich bij Falaise zware klappen op. Vrijwel alle tanks en zware wapens werden daarbij door de geallieerden vernietigd. Begin september, na ruim drie maanden vrijwel onafgebroken aan het front gevochten te hebben, werd het het IIe SS Pantser Korps van Bittrich teruggetrokken. Ten noorden van de Rijn, ver weg van de gevechten, konden de divisies op adem komen en opnieuw uitgerust worden.
Bittrich vocht met zijn pantserdivisies na de Slag om Arnhem nog tijdens het Ardennenoffensief. In het voorjaar van 1945 was hij belast met de verdediging van Wenen. Bittrich ontweek een confrontatie met de Russen en trok zijn divisies terug naar het westen, waar hij zich begin mei 1945 overgaf aan de Amerikanen.
Als krijgsgevangene werd Bittrich na de oorlog overgedragen aan Frankrijk, waar hij beschuldigd werd van het plegen van oorlogsmisdaden. Voorafgaand aan zijn proces, correspondeerde de Nederlandse amateur-historicus Theodoor Boeree met Bittrich. Boeree was de eerste die zich na de oorlog bezig hield met een reconstructie van de gebeurtenissen rond Arnhem in september 1944. De informatie die hij van Bittrich kreeg, was van onschatbare waarde.
Veel van de informatie die Boeree kreeg van Bittrich, vertaalde hij in het Engels en stuurde hij door aan Britse generaals en bevelhebbers, zoals veldmaarschalk Montgomery, generaal Urquhart, kolonel Frost en anderen. Via kopieën die de Britten hiervan aan historici gaven, is veel van de informatie van Bittrich gebruikt in Britse en Amerikaanse boeken over de Slag om Arnhem.
In zijn correspondentie met Boeree, benadrukte Bittrich keer op keer dat er door de Duitsers bij Arnhem “hard maar ridderlijk” was gevochten. Bittrich meldde bijvoorbeeld dat hij een verzoek van een Britse arts om een staakt het vuren in Oosterbeek te organiseren om gewonden af te voeren meteen inwilligde, hoewel hij formeel eerst van hogerhand toestemming had moeten vragen.
Kolonel Frost bevestigde in een brief aan Theodoor Boeree dat hij het beeld dat Bittrich schetste van de Duitse inzet volledig herkende. Frost ging zelfs zo ver om aan Boeree te vragen om dit ook door te geven aan Bittrich.
Oorlogsmisdaden
Het beeld van de ‘ridderlijke’ Duitse inzet bij Arnhem komt in meer Duitse verslagen terug, maar voor Bittrich was het een speerpunt in zijn verslaglegging. Dat zal er ongetwijfeld mee te maken hebben gehad dat hij op dat moment in een gevangenis in Marseille zat omdat hij verdacht werd van oorlogsmisdaden.
In 1953, na acht jaar gevangenschap, werd Bittrich door een Franse rechtbank vrijgesproken van oorlogsmisdaden. Bittrich werd ervan beschuldigd dat hij in Frankrijk opdracht had gegeven om 17 inwoners van Nimes in Frankrijk te executeren. Tijdens het proces bleek dat Bittrich zo’n bevel nooit had gegeven.
bittrich had zelfs disciplinaire maatregelen genomen tegen de soldaten die de executie hadden uitgevoerd.
Om gezichtsverlies te voorkomen werd Bittrich door de Fransen wel veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf voor het niet onderzoeken van andere oorlogsmisdaden die door soldaten uit zijn divisies waren gepleegd, maar waar Bittrich overigens niets vanaf wist.
Na acht jaar gevangenis en een batig saldo van drie jaar, werd Bittrich diezelfde dag nog vrijgelaten. Bittrich had een zwakke gezondheid en trok zich terug in een klein dorp in de Bondsrepubliek Duitsland. Bittrich werd, in de jaren zeventig benaderd door Cornelis Ryan voor zijn boek ‘A Bridge too Far’, nadat Ryan op de kopieën van Boeree was gestuit.
Bittrich overleed enkele jaren later in 1979 op 83-jarige leeftijd.
