Tijdens de eerste dagen van de Slag om Arnhem probeerde 1st Battalion vastberaden en wanhopig om de Rijnbrug te bereiken. Door sterke Duitse tegenstand liepen de Britten zich stuk ter hoogte van het Elisabeth Gasthuis.
Tijdens de gevechten werd door kolonel David Dobie in staccato nauwgezet het verloop van de gevechten vastgelegd. 1st Battalion was verdeeld over drie compagnieën: R Company, S Company en T Company. In totaal bestond 1st Battalion uit 548 man. Slechts 89 van hen keerden terug naar Engeland. De rest sneuvelde of werd gevangen genomen.
1st Battalion had tot doel om via de Amsterdamseweg op te rukken en posities in te nemen aan de noordkant van Arnhem. Door sterke Duitse tegenstand met pantserwagens kwam daar niets van terecht.
We pakken de strijd op in de avond van zondag 17 september, een paar uur na luchtlandingen. 1st Battalion bevindt zich op dat moment voor het grootste deel boven Wolfheze.
—
17 september, 17.00 uur:
R Company valt infanterieposities aan langs de Amsterdamseweg bij Wolfhezerweg. Vijand trekt zich terug met slachtoffers. R Company bereikt kruising met Wolfhezerweg na meer gevechten. Zware tegenstand met pantsers en infanterie. R Company neemt posities in, gericht naar het oosten en valt opnieuw aan.
18.00 uur:
Overige onderdelen bataljon trekken om tegenstand heen via pad ten zuiden van de Amsterdamseweg. Geen radiocontact meer met R Company. Geen verbinding met Brigade Hoofdkwartier. Liaison officier op pad gestuurd om contact te leggen.
19.00 uur:
Stonden op het punt op te rukken naar Amsterdamseweg in het noorden, toen pantserwagens uit het zuid-oosten opdoken op de Amsterdamseweg. Bij elkaar ongeveer 5 pantserwagens en 15 halftracks, 400 meter van onze positie. Vijand graaft zich ook in in de bossen ten oosten van onze positie.
19.30 uur:
Majoor Bune ((tweede in commando) naar R Company gestuurd en besloten om tegenstand via het zuiden te omzeilen.
20.00 uur:
Pantserwagens en wat infanterie naderen onze positie in het veld. Vijand aangevallen, zij trokken zich terug. Wij hadden 6 slachtoffers. Vijand ten oosten van onze posities opent het vuur. Teruggevuurd en verdedigende stelling ingenomen tot R Company terugkeert.
22.00 uur:
Majoor Burne keert terug met officier R Company. R Company heeft 50 procent slachtoffers en kan doden niet weghalen. Officier R Company samen met medisch team teruggestuurd met de opdracht restant R Company terug te halen naar bataljon. Patrouilles richting Amsterdamseweg gestuurd. Zij melden grote aanwezigheid vijand. Sporadische vuurgevechten.
Maandag 18 september, 01.00 uur:
R Company nog altijd niet gearriveerd. Wachtposten achtergelaten en via een pad naar het zuiden getrokken met de intentie om ons doel via de stad te bereiken. Boodschap gekregen dat de bruggen in onze handen zijn. Geen contact met Brigade Hoofdkwartier. Radioverbindingen hopeloos.
03.00 uur:
Erg slecht pad door de bossen met kanonnen, bren-carriers etcetera. Botsten tegen vijandelijke positie bij Dreijenseweg in Oosterbeek (ongeveer). Vijanndelijke slachtoffers veroorzaakt. Vijand trekt zich terug. Majoor Bune en mortieren onderdeel vermist.
04.30 uur:
Benedendorpseweg bij station Oosterbeek Laag bereikt. S company kreeg op Utrechtseweg bij landgoed Mariëndaal te maken met vijandelijk vuur. Vijandelijke pantserwagens, machinegeweren, 20 mm kanonnen en mortieren. Aangevallen met linkerflank S Company. Vijandelijke positie ingenomen en slachtoffers veroorzaakt.
05.30 uur:
Informatie ontvangen van observatie-officieer dat 2nd Battalion dringend versterkingen nodig heeft. Besloten om contact met de vijand op te heffen en via het zuiden verder te trekkenn om bruggehoofd te versterkenn. Company had 30 slachtoffers.
07.00 uur:
Hoofdkwartier 3d Battalion gepasseerd. Besloten hen met mijn colonne te laten optrekken. Te maken gekregen met artillerie- en mortiervuur op Klingelbeekseweg.
08.00 uur:
Vijandelijke posities in huizen en fabriek aan de Klingelbeekseweg. Vier pantserwagens gezien. Ze hebben zich verplaatst naar Den Brink (nu Arnhems Buiten – red.), een positie die zwaar verdedigd wordt.
09.00 uur:
Eerste aanval door T Company langs weg op huizen Klingelbeekseweg. Dit werd ondersteund door artillerie, mortieren en machinegeweren.
14.00 uur:
Tweede aanval op fabriek Klingelbeekseweg faalde. 20mm vuur vanaf de rivier te sterk. Ontmoette majoor Dennison (commandant A Company, 3d Battalion) en heb plan gemaakt voor gecoördineerde aanval. Zijn company vanaf het noorden, T Company vanaf de weg ten westen van de fabriek, ondersteund door artillerie, mortieren en machinegeweren.
Anti-tankgeschut gebruikt tegen bunker bij fabriek. Directe treffer. Veel vijandelijke slachtoffers in dit gebied. Een pantserwagen uitgeschakeld. S Company in de tussentijd van achteren aangevallen. Positie behouden. Aanval was licht. T Company gereduceerd tot 22 man. S Company 6 slachtoffers.
15.00 uur:
Kruispunt Utrechtseweg-Oranjestraat bereikt. Kwamen onder vuur van 88mm-geschut en mortieren op de Utrechtseweg. Kruispunt ingenomen na gevecht. Mortieren gebruikt op kruispunt.
16.00 uur:
Opgerukt naar het oosten over de Utrechtseweg. Zware gevechten. Kon niet oprukken voorbij kruising Bovenover-Onderlangs. Onze kanonnen schakelden twee luchtafweerkanonnen uit op de zuidbank van de rivier. Bemanning neergeschoten door machinegeweren. Goed werk.
17.00 uur:
Utrechtseweg overgestoken onder dekking van rookgranaat. Noordkant geprobeerd via de achterkant van huizen in de wijk Lombok. Kwam onder zwaar mortiervuur en sluipschutters. Bereikte net ten westen van het ziekenhuis. Probeerde om voertuigen naar voren te krijgen, maar vrijwel onmogelijk. Verloor een bren-carrier.
18.30 uur:
In contact geweest met bruggehoofd. Orders ontvangen van hen dat we door moeten breken. Vrijwel geen munitie en nog ongeveer 100 man over. Besloten om het via de Onderlangs aan de rivieroever te proberen. Zwaar vuur over Utrechtseweg en in iedere zijstraat.
20.00 uur:
Officier South Staffords bataljon ontmoet die mijn R Company bij zich had (enorm uitgedund, ongeveer 40 man) en Assault Pioneers, mortieren en machinegeweren. Plan gemaakt om de Rijnbrug te bereiken. Starten om 01.00 uur. Herbevoorraad met munitie.
Nieuws kwam door dat de brug overlopen is door de Duitsers. Aanval afgeblazen.
19 september 1944, 01.00 uur:
Bevel ontvangen van Divisie om terug te trekken naar bruggehoofd in Oosterbeek. 11th Battalion is gearriveerd.
02.30 uur:
Bovenstaand bevel herroepen. Doorgaan naar de brug. Plan gemaakt. 1st Battalion via de Onderlangs. South Staffords via de Utrechtseweg. 11th Battalion volgt 1st Battalion via Onderlangs Starttijd 03.30 uur. South Staffords een half uur te laat.
04.00 uur:
Aanval van start. Rijnpaviljoen bereikt bij rivieroever aan de Onderlangs. Kapitein Dorrien-Smith van 3d Battalion kwam langs en zei dat we niet langs de rivier konden oprukken. Vijand is te sterk.
04.30 uur:
Zwaar vijandelijk vuur. Granaten en mortieren vallen om ons heen. Tanks en half-tracks op de hoge weg links van onze positie. Vijandelijke infanteriepositie opgeruimd met bajonet en granaten. Opgeruimd tot aan kruising tussen Onderlangs met Botersdijk. Veel vijandelijke slachtoffers. Restant is gevlucht of heeft zich overgegeven.
05.00 uur:
Aangevallen door tanks. Gammon bommen gebruikt door R Company. Twee infanteriekanonnen veroverd. Duitse krijgsgevangenen komen met ons mee. Vijandelijke tegenstand voor onze positie intens.
06.00 uur:
South Staffords lijken zich te hebben teruggetrokken. Schieten is een tijdje geleden opgehouden. Onze positie wordt onhoudbaar nu de vijand ons vanaf de Utrechtseweg boven ons en vanuit de huizen onder vuur neemt.
Luchtafweergeschut en machinegeweervuur vanaf de zuidkant van de rivier. Tanks vuren point blank van dichtbij. R Company nog 6 man over. S Company nog 15 man. T Company 8 man over. (Bataljon Hoofdkwartier, nog ongeveer 10 man, zou achter de South Staffords aankomen.)
Geen radioverbinding met andere compagnieën. Observatie officier probeert posities te vinden. Betrokken bij schermutseling. Raakt gewond. R & T Company bevel gegeven om te proberen huizen Utrechtseweg te bereiken. S om huis op kruispunt met Botersdijk in te nemen.
06.30 uur:
T Company afgesneden en niet in staat om contact met de vijand te verbreken. Vijand gooit granaten vanuit huizen die we probeerden in te nemen. Lukte om één huis binnen te komen, maar slechts 6 man bij me. Vijand nu tussen ons en S & T.
Vuur neemt af in de verte. S Company heeft een slechte tijd en lijkt zijn toevlucht gezocht te hebben in een paar loopgraven. Kon geen boodschap doorgeven. Tanks buiten ons huis. Veel burgers op begane grond met mij. Kan niets meer doen. Vier gewonden tussen mijn mannen.
Epiloog:
Hier eindigt het oorlogsdagboek van kolonel David Dobie. Dobie raakte even later gewond aan zijn arm en oog en werd krijgsgevangen genomen. Dobie wist een dag later te ontsnappen uit het Elisabeth Gasthuis en werd met hulp van het verzet de stad uitgesmokkeld.
Kolonel Dobie speelde een maand later een belangrijke rol bij Operatie Pegasus, waarbij 130 gestrande Britten ontsnapten uit bezet gebied en de geallieerde linies wisten te bereiken.
Kolonel Dobie werd na de oorlog onderscheiden met de Willemsorde: de hoogste Nederlandse militaire onderscheiding.
