De Britten hielden ook op zondag 24 september stand in Oosterbeek. Maar de prijs die de Britten daarvoor betaalden was ongekend hoog. Als gevolg van de gevechten en de mortierbeschietingen sneuvelden er dagelijks ongeveer 200 Britse soldaten en raakten naar schatting 400 soldaten gewond.
De gewonden konden terecht bij de negen noodhospitaals die de Britten in de perimeter in Oosterbeek hadden ingericht. Hotel Schoonoord aan de Utrechtseweg was daarvan de belangrijkste medische voorziening die de Britten hadden.
Als gevolg van de gevechten was Schoonoord eerder die week aan de Duitse kant van de frontlijn terecht gekomen. De Duitsers posteerden een paar soldaten bij de ingang, maar lieten de Britse artsen in Schoonoord gewoon hun werk doen. Overigens bevonden zich in Schoonoord niet alleen Britse gewonden, maar werden ook een groot aantal Duitse gewonden verzorgd.
De verbandposten waren overvol. De meeste gewonden werden daarom uit nood verzorgd bij mensen thuis.
Kolonel Graeme Warrack, die aan het hoofd stond van de medische afdeling in Oosterbeek, concludeerde op zondagochtend 24 september dat het zo niet langer kon. Naar schatting bevonden zich binnen de Britse linie ongeveer 1.500 gewonden, waarvan veel gewonden er slecht aan toe waren.
Na een week strijd was er binnen de Britse perimeter bovendien een groot gebrek aan medische voorraden. Van verband tot morfine: overal was gebrek aan.
Rode Kruisvlag
Warrack vroeg die ochtend aan generaal Urquhart in hotel Hartenstein of hij met de Duitsers een staakt het vuren mocht afspreken om de gewonden af te voeren. Toevalligerwijs had het hoofd van het Duitse medische korps, majoor Egon Skalka van de 9e SS Pantser Divisie, die ochtend eveneens geconcludeerd dat er iets met de gewonden in Oosterbeek moest gebeuren.
De Duitse legerarts Skalka reed daarom met een buitgemaakte Britse jeep over de Utrechtseweg in Oosterbeek naar Schoonoord om met de Britse artsen te overleggen wat ze konden doen. Om te voorkomen dat er door Britse soldaten op hem geschoten zou worden, had majoor Skalka op de motorkap van de jeep een Britse krijgsgevangene neergezet die met een grote rode kruisvlag zwaaide.
Binnen in Schoonoord trof majoor Skalka zijn Britse evenknie kolonel Warrack. De twee artsen waren er samen snel uit dat er zoveel mogelijk gewonden afgevoerd moesten worden naar het Elisabeth Gasthuis in Arnhem.
Brandy
Samen reden de twee artsen in de jeep van Skalka naar het hoofdkwartier van de Duitse generaal Bittrich in Apeldoorn. Skalka en Warrack werden vergezeld door de Nederlandse arts Van Maanen die al de hele week in hotel Schoonoord aan het werk was.
Bittrich gaf Warrack en Skalka meteen toestemming voor een staakt het vuren. Om 15.00 uur op zondag 24 september zou een twee uur durend staakt het vuren ingaan. Binnen die twee uur zou een deel van de gewonden afgevoerd worden. De Duitsers beloofden dat zij voor vervoer zouden zorgen.
Bij zijn vertrek gaf generaal Bittrich aan kolonel Warrack nog een fles brandy mee: “Voor uw generaal.”
Die avond, nadat het staakt het vuren was afgelopen, had generaal Bittrich aan veldmaarschalk Walter Model opgebiecht dat er die middag een wapenstilstand was geweest in Oosterbeek. Model kon zich niet voorstellen dat Bittrich had ingestemd met een staakt het vuren. “Wat haalden jullie je in godsnaam in je hoofd?”
Staakt het vuren
Nu generaal Bittrich toestemming had gegeven, reed majoor Skalka daarna met Warrack via een kleine omweg terug naar Oosterbeek. De Duitse arts reed eerst langs het Elisabeth Gasthuis. Daar gaf hij Warrack en Van Maanen de opdracht om zoveel morfine en andere hulpgoederen mee te nemen als zij konden dragen.
Warrack ging in het ziekenhuis nog even langs bij zijn collega Alexander Lipmann-Kessel die na de luchtlandingen op 17 september was opgetrokken met het bataljon van John Frost. Lipmann-Kessel was achtergebleven in het Elisabeth Gasthuis om hier voor de Britse gewonden te zorgen.
Warrack vertelde Lipmann-Kessel dat er later die middag honderden gewonden uit de Britse sector in Oosterbeek bij het Elisabeth Gasthuis zouden arriveren. Lipmann-Kessel was ontzet toen hij hoorde over de hopeloze strijd die de Britten in Oosterbeek voerden. De hele week lang was hij zo druk bezig geweest met opereren, dat hij zich niet had afgevraagd hoe de strijd eigenlijk verliep.
Die middag ging om 15.00 uur inderdaad een staakt het vuren in. De wapenstilstand werd door beide partijen gerespecteerd. De Duitsers hielden zich bovendien aan hun afspraak en hadden alle ambulances, jeeps en andere auto’s die geschikt waren voor gewondenvervoer naar de Britse linies gestuurd.
Toch waren er te weinig auto’s om alle gewonden te vervoeren. Gewonden die in staat waren om te lopen, werden daarom lopend naar het Elisabeth Gasthuis gestuurd. De gewonden die met de auto werden afgevoerd, werden naar een ziekenhuis in Apeldoorn gebracht. In totaal werden vanuit Oosterbeek 450 gewonden afgevoerd. De Duitsers lieten zich van hun beste kant zien.
Oorlogsmisdaad
Het beeld van de hoffelijke Duitsers werd echter geheel teniet gedaan door een oorlogsmisdaad die later die dag op de stoep voor het Elisabeth Gasthuis plaatsvond.
Kapitein Brian Brownscombe, een arts van de South Staffords, stond in de late middag van 24 september voor de deur van het Elisabeth Gasthuis even uit te rusten. Een SS-soldaat die op dat moment langskwam schoot de Britse arts zonder enige aanleiding dood.
Na de oorlog wordt de SS-er opgespoord. Het bleek te gaan om Karl-Gustav Lerch, die als oorlogscorrespondent werkte voor de SS. Hij verdedigde zich eerst door te zeggen dat een SS-officier hem bevel had gegeven. Later zei hij dat hij dronken was. De SS-er kreeg de doodstraf.
