Dit gebeurde er op 17 september: de eerste dag van Operatie Market Garden

in Arnhem/Luchtlandingen

Het was een mooie, zonnige nazomerdag. Zondag 17 september 1944 markeerde echter het begin van Operatie Market Garden. Hieronder zie je, zo chronologisch mogelijk, de artikelen die zich afspeelden op de eerste dag van Market Garden.

Voor de parachutisten kwamen, vielen eerst de bommen

De Willemskazerne in de Arnhemse binnenstad werd bij de bombardementen van 17 september volledig verwoest. Tegenwoordig vinden we hier het Gele Rijdersplein. (Foto: Gelders Archief.)
Het luchtalarm in Arnhem was in de ochtend van zondag 17 september al een paar keer afgegaan, maar iedere keer was het loos alarm geweest. Maar vanaf kwart voor elf was het wel raak. Tientallen militaire doelen in Arnhem en omgeving werden tot ongeveer 13.00 uur door geallieerde bommenwerpers getroffen.

Twee uur lang werden in Arnhem systematisch met de nodige precisie-bombardementen doelen uitgeschakeld die de Britten zouden kunnen hinderen bij de landing van de parachutisten, later die dag. Vooral het Duitse luchtafweergeschut kreeg het zwaar te verduren. Lees verder…


Een halve airborne-divisie, uitgesmeerd over 11 kilometer

Landingszone LZ-S op zondag 17 september. De branden op de achtergrond zijn bij Wolfheze, waar Duitse doelen eerder op die dag door de geallieerden werden gebombardeerd.
Een onderbelicht aspect van de Slag om Arnhem is de onmogelijke opgave waar de 1e Britse Luchtlandings Divisie voor gesteld werd op de eerste dag van de landingen.

In de eerste versie van de plannen voor Operatie Market Garden, zouden alle Britse paratroopers al op de eerste dag van de operatie landen in het operatiegebied bij Arnhem. Maar al snel kwamen de plannenmakers er achter dat de geallieerden te weinig vliegtuigen tot hun beschikking hadden. De landing van de volledige 1e Britse Luchtlandings Divisie en de landing van de 1e Poolse Parachutisten Brigade zou verspreid over drie dagen moeten plaatsvinden.

Slechts een kleine 6.000 paratroopers landden die eerste dag bij Wolfheze. En van de airborne-troepen die op 17 september landden, had slechts een deel daadwerkelijk de taak om op te rukken naar Arnhem. Lees verder…


Dit was het aanvalsplan van de 1st Parachute Brigade


Alleen de First Parachute Brigade onder leiding van generaal Lathbury was beschikbaar om op te trekken naar Arnhem. De rest van de Britse troepen was die eerste dag nodig om de landingszones te verdedigen tegen eventuele Duitse aanvallen.

De 1st Parachute Brigade bestond uit drie bataljons en was voor de gelegenheid aangevuld met de verkenners van de 1st Airborne Reconnaissance Squadron. De drie bataljons hadden ieder een eigen route en een eigen taak bij het veroveren van Arnhem. Lathbury had daarvoor gekozen om op die manier zo snel mogelijk naar Arnhem op te kunnen rukken. Door via meerdere wegen op te rukken hoopte Lathbury vertraging door Duitse tegenstand of andere oorzaken te voorkomen. Lees verder…


De mislukte race naar de Rijnbrug door het 1st Airborne Reconnaissance Squadron

Een jeep van het 1st Airborne Reconnaissance Squadron. (Foto: Imperial War Museum.)
Het 1st Airborne Reconnaissance Squadron had de opdracht gekregen om meteen na de landing met alle jeeps zo snel mogelijk naar de Rijnbrug te racen om deze te veroveren voordat de Duitsers de gelegenheid hadden de brug op te blazen.

Volgens de plannenmakers zou de landing van de Britten een eitje zijn. Een piece of cake zou het zijn. Het Duitse front was de maand ervoor in Frankrijk ingestort, en het Britse opperbevel rekende niet op heel veel Duitse tegenstand bij Arnhem.

En dus kreeg de kwetsbare eenheid van Freddie Gough de opdracht om vanaf het landingsterrein zo snel mogelijk via de Amsterdamseweg naar de brug in Arnhem te rijden. Dat hun opdracht allesbehalve een eitje was, ontdekten de mannen in de jeeps al snel. Lees verder…


Harde klappen voor het 1st Battalion van de 1st Parachute Brigade

Mevrouw De Meulenaar biedt Britse parachutisten een kopje thee aan op de eerste dag van de landingen. (Foto: Imperial War Museum.)
Eigenlijk had het 1st Battalion onder leiding van kolonel David Dobie niet als hoofdtaak om op te rukken naar de Rijnbrug. Omdat de ruim 1.500 soldaten van het 2nd en 3rd Batallion volgens de legerleiding sterk genoeg was om met de geringe Duitse tegenstand af te rekenen, kreeg het 1st Batallion een andere taak.

Het Eerste Bataljon zou aan de westkant van Arnhem een afslag naar links maken om de weg tussen Arnhem en Apeldoorn te beschermen tegen de versterkingen van de Duitsers die langs deze weg verwacht werden. Maar al een paar uur na de landingen concludeerde kolonel Dobie dat hij zijn oorspronkelijke doel aan de noordkant van Arnhem nooit kon bereiken. Lees verder…


Geen Duitse soldaten bij de Rijnbrug: vergeten in de verwarring na de luchtlandingen


Rond 20 uur ’s avonds op zondag 17 september 1944 bereikten de eerste Britse soldaten de Rijnbrug bij Arnhem. Tot hun verbazing ontdekten de Britten dat de brug niet werd verdedigd door Duitse soldaten. De Duitse legerleiding was in de verwarring na de luchtlandingen vergeten om soldaten naar de Rijnbrug te sturen.

Er waren op dat moment wel een paar Duitse soldaten bij de Rijnbrug. Deze ‘brugwachters’ hadden zich teruggetrokken in een kleine bunker aan de noordkant van de brug. De eerste Britse eenheden die rond 20.00 uur via het Eusebiusplein de oprit van de Rijnbrug bereikten, werden vanuit de bunker onder vuur genomen. De Britten reageerden door een PIAT anti-tankwapen op de bunker af te vuren. Waarschijnlijk zijn alle Duitsers daarbij om het leven gekomen. Er werd daarna niet meer geschoten. Lees verder…


2nd Battalion verovert de Rijnbrug, maar niet de spoorbrug en de schipsbrug

Duitse gevangenen worden door Britse paratroopers afgevoerd in de bossen bij Wolfheze.
Van de drie bataljons die oprukten naar Arnhem, wist alleen het 2e bataljon onder leiding van luitenant-kolonel John Frost via de zuidelijke route langs de Rijn Arnhem te bereiken. Het 2e bataljon ontmoette geen hele grote Duitse tegenstand, maar van de drie bruggen die het bataljon moest veroveren, wisten zij alleen de noordkant van de Rijnbrug veilig te stellen.

Terwijl het buiten donker werd, bereikten rond 20.00 uur ’s avonds de eerste soldaten van het 2e Bataljon de Rijnbrug. In alle stilte namen de Britten in de avondschemer posities in in huizen rond de brug. Rond 20.45 uur bereikte ook het hoofdkwartier van de 1st Parachute Brigade het gebied bij de brug. Alles bij elkaar wisten ongeveer 750 Britse soldaten de Rijnbrug te bereiken. Lees verder…


Deze panden bij de Rijnbrug hadden de Britten in handen op zondag 17 september

Geen enkel pand van de oorspronkelijke panden die de Britten aan de noordkant van de Rijnbrug in handen hadden tijdens de Slag om Arnhem heeft de oorlog overleefd.

Naast getekende kaartjes van de siuatie rondom de brug, zijn er afgelopen jaren verschillende illustratieve filmpjes gemaakt die goed laten zien hoe de omgeving van de Rijnbrug er in september 1944 uitzag en welke panden de Britse perimeter rondom de brug vormden. Lees verder…


Nóg een compagnie soldaten wist de Rijnbrug te bereiken

Britse paratroopers poseren samen met Nederlandse burgers op een karrenspoor bij Wolfheze.
Dat de soldaten van het 2nd Battalion onder leiding van John Frost via een route langs de Rijn op zondag 17 september de Rijnbrug wisten te bereiken, is bij veel mensen wel bekend. Veel minder bekend is dat ook ongeveer vijftig Britse soldaten van het 3e Bataljon op zondagnacht aankwamen bij de brug. Lees verder…


De Duitsers blazen de spoorbrug bij Oosterbeek op voor de neus van de Britten

Illustratie van de spoorbrug bij Oosterbeek door M. C. Escher.
Het was een machtige metalen constructie uit 1897: de spoorbrug over de Rijn bij Oosterbeek. Het veroveren van deze brug was een van de doelen die het 2nd Battalion van de 1st Parachute Brigade onder leiding van kolonel John Frost bij de luchtlandingen had meegekregen.

Het was ze bijna gelukt en het had het verloop van de strijd bij Arnhem ingrijpend veranderd. Maar terwijl Britse paratroopers over de brug stormden, werd de spoorbrug door de Duitsers opgeblazen. Lees verder…


Het derde bataljon loopt vast bij Hartenstein

Mevrouw De Meulenaar biedt Britse parachutisten een kopje thee aan op de eerste dag van de landingen. (Foto: Imperial War Museum.)

Het derde bataljon onder leiding van kolonel John Fitch had de opdracht gekregen om via de Utrechtseweg de weg naar Arnhem te nemen. Het grootste deel van het bataljon kwam de eerste dag niet verder dan hotel Hartenstein in Oosterbeek.

De troep soldaten vorderde de eerste uren gestaag. Hoewel er de eerste uren eigenlijk geen sprake was van Duitse tegenstand, vorderde de opmars in de richting van Arnhem maar traag. Lees verder…


“Alarm! Paratroepers!” De 9e en 10 SS Pantser Divisie komen meteen in actie

Een pantserwagen van het type SDKFZ 250/3 wordt ingezet tegen Britse paratroopers bij Oosterbeek. (Foto: Bundesarchiv.)
Nog voor alle Britse troepen op zondag 17 september geland waren ten westen van Wolfheze, waren de troepen van de Duitse 9e en 10 SS Pantser Divisie al gealarmeerd. De aanwezigheid van de twee pantserdivisies was door het verzet in Nederland doorgegeven aan de Engelsen, maar die concludeerden dat er niet veel dreiging uit kon gaan van het restant van de Duitse divisies.

Al snel na de luchtlandingen bij Wolfheze bleek dat de Britse legerleiding dat volledig verkeerd had ingeschat. De twee divisies beschikten samen over ongeveer 7.000 soldaten met gevechtservaring. Daarnaast beschikten de divisies over artillerie, luchtafweergeschut, pantserwagens en enkele tanks. Lees verder…


Na de landingen: de Duitsers reageren razendsnel

Het originele foto-onderschrift van deze Duitse propagandafoto luidt:
Het Brits-Amerikaanse plan bij Arnhem mislukte.
Grenadiers van het leger, mannen van de politie, parachutisten en SS-tankgrenadiers vernietigen samen de 1st British Airborne Division, die probeerde om via Nederland het grondgebied van het Reich binnen te dringen.
Operatie Market Garden begon in Arnhem en omgeving al in de ochtend. Tientallen Britse en Amerikaanse bommenwerpers bestookten Duitse doelen, zoals luchtafweerstellingen, munitiedepots en kazernes. Na vijf jaar oorlogservaring voelden de Duitse bevelhebbers haarfijn aan dat die bombardementen geen toeval waren en dat er iets groots stond te gebeuren.

Dus toen om 13.40 uur de eerste melding binnenkwam van vijandelijke luchtlandingen, reageerden de Duitsers razendsnel. Een oud Pruisisch gezegde luidt: ‘Marcheer op het geluid van kanonvuur af’. Met dat gezegde in hun achterhoofd waren verschillende eenheden van de 9e SS Pantser Divisie meteen in de richting van Arnhem opgetrokken. Lees verder…


Na de luchtlandingen: rust bij de landingszones

Troepen van de 7th King Own Scottish Borders trekken op 17 september met Duitse krijgsgevangenen in hun midden op naar een nieuw landingsgebied ten westen van Wolfheze. De vrouw is Irene Reimann, een Luftnachrichtenhelferin. Irene Reimann was de enige vrouwelijke krijgsgevangene tijdens de Slag om Arnhem.
Terwijl de Britse luchtlandingstroepen die na de landingen van zondag 17 september optrokken naar Arnhem, keerde de rust weer bij de landingszones ten westen van Wolfheze: twaalf kilometer van de Rijnbrug.

Omdat de geallieerden te weinig vliegtuigen hadden om alle Britse én Poolse paratroopers op één dag in de buurt van Arnhem af te zetten, was er noodgedwongen voor gekozen om de landingen verspreid over drie dagen uit te voeren. Hierdoor was het noodzakelijk dat een vrij groot deel van de luchtlandingstroepen op zondag 17 september achterbleefom de landingszones te beschermen tegen Duitse aanvallen.

Op de eerste dag van Market Garden hadden de Britten die de landingszones beschermden geen problemen. De eerste Duitse reactie was er met name op gericht om de toegang tot Arnhem af te sluiten. De landingsgebieden waren voor de Duitsers van later zorg. Lees verder…


De luchtlandingen van de 101st en de 82nd Airborne Division

Amerikaanse paratroopers van de 82nd Airborne Division vanuit een Dakota boven Groesbeek op zondag 17 september.
Naast luchtlandingen bij Wolfheze, waren er op de eerste dag van Market Garden ook luchtlandingen van twee Amerikaanse luchtlandingsdivisies. De Amerikaanse 101st ‘Screaming Eagles’ Airborne Division en de Amerikaanse 822nd ‘All American’ Airborne Division.

De 101e Luchtlandings Divisie werd in de buurt van Eindhoven gedropt, dicht bij de positie van de oprukkende grondtroepen die aan de grens tussen Nederland en België stonden. Hier moest de brug bij Son worden veroverd. Daarnaast werd ook een gedeelte van de 101st Airborne Division gedropt bij Veghel om de brug over de Zuidwillemsvaart te veroveren.

De 82nd Airborne Division landde bij Groesbeek en had als belangrijkste doel om de Waalbrug en de spoorbrug in Nijmegen veilig te stellen. Daarnaast werd een deel van de divisie gedropt bij Grave om de brug over de Maas in te nemen. Lees verder…


Het schiet niet écht op met de grondtroepen, op de eerste dag van Market Garden

Terwijl langs de kant van de weg vernietigde Shermantanks staan, rukt XXX Corps op zondag 17 september op richting Valkenswaard.
Dinsdagmiddag 19 september rond een uur of twee in Arnhem over de Rijnbrug rijden om de troepen van de Britse 1st Airborne Division te ontzetten. Dat was het doel van de grondtroepen van het Britse XXX Corps onder leiding van generaal Harrocks.

Doordat de Duitse tegenstand veel venijniger was dan gedacht, waren de grondtroepen op 17 september ’s avonds pas in Valkenswaard, halverwege de beginpositie en Eindhoven. In de oorspronkelijke planning hadden de grondtroepen van XXX Corps die middag al Eindhoven moeten bevrijden. Aan het eind van de eerste dag van Operatie Market Garden was al duidelijk dat de Britten bij Arnhem langer dan 48 uur moesten wachten voor de grondtroepen de Rijn zouden bereiken. Lees verder…


Verder lezen:
Wanneer je alles hebt gelezen over de gebeurtenissen tijdens Operatie Market Garden op zondag 17 september en je in chronologische volgorde wilt verder lezen, dan kun je hier verder met de gebeurtenissen op maandag 18 september:

Dit gebeurde er op maandag 18 september: de Britten zijn nog altijd hoopvol op weg naar Arnhem.

Tags:

Tip!

Ga naar Boven

Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.

Sluiten