Vroeg in de ochtend van dinsdag 26 september kreeg generaal Bittrich, die de aanvallen in Oosterbeek leidde, een telefoontje van veldmaarschalk Walter Model.
“Bittrich, wanneer zal alles hier eindelijk voorbij zijn?”, wilde hij weten.
De Duitse generaal antwoordde dat hij de dag ervoor alles had gedaan wat hij kon om een doorbraak in de Britse perimeter te forceren.
“We hebben gevochten als nooit tevoren. We hebben alles tegen de Britten ingezet wat we hadden.”
Bittrich en Model waren er nog niet van op de hoogte dat de Britse Airborne Divisie zich die nacht had teruggetrokken. Maar tijdens het telefoontje kwam er een motorordonnans binnen bij Bittrich die hem daarvan op de hoogte bracht.
“Nou, goddank”, riep Model uit.
Stilte
In de restanten van de Britse perimeter rustte in de ochtend van dinsdag 26 september een onwezenlijke rust.
“Toen we wakker werden, was het heel stil”, schreef een inwoner van Oosterbeek. “Een stilte die we negen dagen lang niet meegemaakt hadden. Er werd geen schot gelost.”
Voorzichtig en op hun hoede trokken Duitse soldaten die ochtend de verlaten Britse perimeter in. Bij de Oude Kerk in Oosterbeek troffen de Duitsers nog honderden Britse airborne-soldaten aan. De evacuatie van de Britten was na zonsopgang stopgezet omdat er in het daglicht bij de evacuatie over de Rijn teveel slachtoffers vielen.
Een aantal Britten had na het stopzetten van de evacuatie geprobeerd om zwemmend de overkant te bereiken. Een aantal uitgeputte soldaten was daarbij meegevoerd door de stroom. Andere soldaten werden slachtoffer van Duitse beschietingen. Slechts weinig Britten bereikten de overkant. Daarom hadden de meeste Britten, zo’n 300 in totaal, zich erbij neergelegd dat ze krijgsgevangen werden genomen.
Door de Duitsers werden de Britten in een colonne afgevoerd naar Arnhem. De soldaten maakten onderweg het V-teken naar filmcamera’s van de Duitse propaganda-afdeling. Ondertussen zongen ze liederen.
Britse gewonden in het Elisabeth Gasthuis hoorden op een gegeven moment gezang van marcherende soldaten, dat steeds sterker werd.
Generaal Urquhart: “Nederlandse burgers die door het gezang uit hun huizen waren gelokt, staarden er verbaasd naar en de Duitsers voelden een diep ontzag.”
De tocht van de Britten kreeg op die manier meer het karakter van een overwinningsmars dan van een aftocht naar een krijgsgevangenkamp.
Verwoestingen
De verwoestingen van het oorlogsgeweld in Oosterbeek waren groot. Veel van de huizen in de Britse perimeter waren zwaar beschadigd. Overal waren sporen te zien van het oorlogsgeweld van de voorgaande dagen.
Een Duitse Oberstleutnant noteerde: “Overal liggen dode Duitsers en Engelsen. De bomen zijn versierd met de gekleurde parachutes waarmee de Engelsen hun troepen probeerden te bevoorraden. Twee van onze Panther-tanks staan daar met hun verbrande bemanning er nog in.”
De Duitsers kamden de Britse perimeter zorgvuldig uit. Er werden zodoende nog een paar honderd Britten gevonden. Veel van de Britse airbornes die waren achtergebleven in de huizen die zij bezet hielden waren achtergebleven omdat ze gewond waren. Een paar soldaten ontdekten die ochtend dat ze uitgeput in slaap waren gevallen en om die reden de terugtocht over de Rijn hadden gemist.
Een groot aantal Britse soldaten hield zich schuil in de bossen of werd verborgen door inwoners van Oosterbeek en omgeving. Alles bij elkaar ging het om ongeveer 300 Britse en Poolse soldaten. Ongeveer 130 van hen werden een maand na de Slag om Arnhem bij een succesvolle samenwerking tussen het verzet en de geallieerden over de Rijn gezet in Operatie Pegasus.
