Ondanks de heldhaftige strijd die de Britse First Airborne Division in Arnhem vocht, eindigde operatie Market Garden in een nederlaag voor de geallieerden. De conclusie na afloop was dat Arnhem een brug te ver was.
Daardoor komt het beeld naar voren dat de strijd in Arnhem verloren werd. In werkelijkheid waren het echter beslissingen van het Britse opperbevel in Nijmegen die ervoor zorgden dat operatie Market Garden mislukte.
Prioriteiten
Market Garden was de grootste luchtlandingsoperatie aller tijden. Parachutisten zouden landen bij de bruggen over het Wilhelminakanaal, de Maas, de Waal en de Rijn. De bruggen zouden zo snel mogelijk veilig gesteld moeten worden voor de para’s ontzet werden door grondtroepen die vanuit de richting Eindhoven optrokken. Dat was het plan.
De Britse bevelhebber Fred Browning trok in Nijmegen echter zijn eigen plan. Browning was verantwoordelijk voor de airborne-troepen tijdens Market Garden, waaronder voor de Amerikaanse 82nd Airborne Division die bij Nijmegen landde.
Hoewel de verovering van de Waalbrug het hoofddoel was van de landingen bij Nijmegen, kreeg generaal James Gavin van de 82nd Airborne een heel ander prioriteitenlijstje mee van Browning.
De Amerikanen moesten eerst de heuvels bij Groesbeek bezetten. Die waren volgens Browning van belang omdat vanaf die heuvels de Duitsers met hun artillerie uit konden kijken over de wijde omgeving.
Het tweede doel was de brug bij Grave over de Maas. Het derde doel waren drie bruggen in Nijmegen over het Maas-Waalkanaal. Helemaal onderaan de prioriteitenlijst van Browning stond de verovering van de Waalbrug.
Goed ingegraven
Hierdoor duurde het na de landingen bij Nijmegen op zondag 17 september 1944 lang voordat er parachutisten optrokken in de richting van de Waalbrug. Pas op maandag 18 september werd een eerste aanval gewaagd.
De Duitsers, die het belang van de Waalbrug na de luchtlandingen onmiddellijk inzagen, hadden hun prioriteiten wel goed op orde. Zwaarbewapende Duitse versterkingen werden in allerijl in de richting van de Waalbrug gestuurd.
Tegen de tijd dat de Amerikanen eindelijk naar de Waalbrug optrokken, lagen de Duitsers goed ingegraven aan de noordkant van de brug. De lichtbewapende Amerikaanse parachutisten maakten geen enkele kans de brug te veroveren.
Op dinsdag 19 september bereikten de eerste grondtroepen Nijmegen en werd met tanks een tweede aanval gewaagd die 400 meter van de brug al door de Duitsers werd afgeslagen.
De Waalbrug werd pas op woensdagavond 20 september door de Amerikanen bezet, na een roemrijke oversteek in bootjes twee kilometer ten westen van de brug.
Na de slag kwam er veel kritiek dat de vijf Britse tanks die woensagavond over de Waalbrug trokken halt hielden in Lent. Die kritiek kwam zelfs van de Duitsers.
Generaal Heinz Harmel van de 10e SS Panzer Divisie: “De tanks die de brug overstaken maakten een fout door te stoppen in Lent. Als ze door waren gereden, was het over en sluiten geweest voor ons.”
Tussen Nijmegen en Arnhem bevonden zich op dat moment amper Duitse troepen. Doordat Frost de Rijnbrug nog altijd bezet hield, konden de Duitsers geen versterkingen in de richting van Nijmegen aanvoeren.
De reden dat de tanks stopten in Lent kwam met name doordat er op dat moment op de Waalbrug zelf nog altijd hard gevochten werd. Na afloop werden op de brug de lichamen van 180 Duitse soldaten geborgen die vanuit de spanten van de brug geprobeerd hadden de geallieerden te stoppen.
Zonder steun van infanterie vonden de Britse tanks in Lent het te riskant om in het schemer door bezet gebied op te rukken.
Pas op donderdag 21 september durfden de Britten het aan om verder te rijden richting Arnhem. Ze stuitten meteen op Duits anti-tankgeschut en Tiger tanks.
Door gebrek aan munitie en met nog maar een paar man die niet gewond waren, had Frost zich inmiddels bij de Rijnbrug overgegeven. De Duitsers reden daarop meteen met alles wat zij hadden in de richting van Nijmegen.
Door de Slag om Nijmegen was Arnhem een brug te ver.
Grootste fout
Kolonel John Frost heeft na de slag om Arnhem laten weten dat hij niets snapte van de beslissing van Browning om eerst de relatief onbelangrijke heuvels rond Groesbeek te veroveren, vóór de Waalbrug werd bezet.
“Met afstand de grootste fout die tijdens Market Garden is gemaakt is het gebrek aan prioriteit dat werd gegeven aan het veroveren van de brug bij Nijmegen.”
Frost staat niet alleen in zijn kritiek. Ook historicus Martin Middlebrook oordeelt vernietigend.
“De blunder van Browning om de 82nd Airborne Division geen grotere prioriteit te geven in het veroveren van de brug bij Nijmegen komt maar net achter de zwakheden van het gehele plan.”
