Meteen na de geallieerde luchtlandingen op 17 september om de bruggen over de Nederlandse rivieren te veroveren, hadden de Duitsers besloten om het zwaartepunt van hun verdediging te leggen bij Nijmegen. Hier, bij de bruggen over de Waal, zou de opmars van de ‘Anglo-Amerikaanse vijand’ gekeerd worden.
De Duitsers konden de brug over de Rijn bij Arnhem niet konden gebruiken door de aanwezigheid van de Britse paratroopers. Maar versterkingen van de 10e SS Pantser Divisie Fundsberg werden via het voetveer bij Zevenaar over het Pannerdens Kanaal gezet om van daaruit de linies bij Nijmegen te versterken.
Omdat de Amerikanen de verovering van de Waalbrug in Nijmegen niet bovenaan hun prioriteitenlijstje hadden staan, gaf dit de Duitsers de tijd om voldoende troepen aan de noordkant van de Waalbrug te installeren.
Voor de landingen hadden de paratroopers in Engeland gehoord dat de kans groot was dat de Duitsers zich meteen zouden overgeven zodra ze de goedgetrainde luchtlandingstroepen zouden zien. Bij een aanval op de Waalbrug op maandag 18 september hadden de Amerikanen al geconcludeerd dat dat geenszins het geval was.
De Duitsers hadden zich aan weerszijden van de Waalbrug goed ingegraven. De Duitsers hadden daarbij het voordeel van het hoger gelegen Valkhof, direct ten westen van de oprit naar de Waalbrug. Hier vandaan hadden ze een vrij schootsveld op naderende troepen. De lichtbewapende paratroopers waren niet opgewassen tegen de Duitsers, die met zware wapens en 88 mm kanonnen de oprit bij de Waalbrug verdedigden.
XXX Corps bereikt Nijmegen
Maar geallieerde versterkingen waren onderweg. In de vroege ochtend van 19 september waren de tanks en voertuigen van XXX Corps over de herstelde brug bij Son getrokken en in recordtijd in de richting van Nijmegen gereden. In vijf uur werd vijftig kilometer afgelegd.
Generaal Jim Gavin van de 82e Airborne Divisie in Nijmegen was opgelucht dat het isolement van zijn airborne-divisie nu doorbroken was. “Ik was dolblij”, zei hij later. Nu de grondtroepen met de tanks gearriveerd waren, kon een nieuwe aanval op de Waalbrug uitgevoerd worden, dit keer ondersteund door de Britse tanks.
En dus werd in de middag van dinsdag 19 september nogmaals een frontale aanval via de Oranjesingel uitgevoerd op de Duitxze posities aan de zuidzijde van de Waalbrug. Maar ook met ondersteuning van tanks was er geen doorkomen aan. Het zou dagen duren om de Duitsers te verdrijven, en die tijd hadden de geallieerden nu eenmaal niet. Ze moesten zo snel mogelijk doorstoten naar Arnhem om de Britse paratroopers van de Airborne Division te ontzetten.
Als gevolg van de gevechten in het centrum van Nijmegen, stonden veel panden in de binnenstad in brand. Het zorgde er ’s avonds in het donker voor dat de Britse tanks afstaken tegen het donker, waarmee ze een makkelijk doelwit waren voor de Duitse anti-tankkanonnen.
Boten naar Nijmegen
Generaal Gavin had die ochtend tijdens een overleg met generaal Horrocks van XXX Corps al voorgesteld dat een gecombineerde aanval, waarbij de Waalbrug ook vanaf de noordkant zou worden aangevallen, waarschijnlijk de beste manier was om de Waalbrug te veroveren. Daarvoor was het noodzakelijk dat er boten naar Nijmegen gebracht zouden worden om troepen over te kunnen zetten over de Waal.
Generaal Horrocks zij dat hij 34 boten had, maar dat die nog in België waren. Het transport van de canvas boten zou een dag in beslag nemen. Horrocks en Gavin besloten de oversteek van de Waal daardoor uit te stellen tot woensdag 20 september.
Meteen na de bijeenkomst met Horrocks reed Gavin naar het hoofdkwartier van het 504e Regiment Para- chutisteninfanterie. Tegen kolonel Reuben Tucker van het regiment legde hij uit dat hij troepen nodig had voor de oversteek van de Waal. Gavin verontschuldigde zich voor de oversteek op klaarlichte dag, die vanzelfsprekend zeer risicovol was.
Het 3de Bataljon van het 504de Regiment Parachutisteninfanterie, onder leiding van majoor Julian Cook zou de volgende dag de aanval uitvoeren.
Het idee was om, onder een rookgordijn, een heel bataljon over te zetten over de Waal ten westen van Nijmegen. Vanaf de noordkant van de rivier zouden ze oprukken naar de Waalbrug, die dan vanaf de zuidkant veroverd zou worden door de tanks van de Britse tanks. Easy peasy.
Ondertussen werd de situatie bij de Rijnbrug in Arnhem nijpend. Onder grote Duitse druk moesten de Britse paratroopers bij de brug steeds meer panden prijsgeven. Als de geallieerde tanks niet snel zouden komen, zouden ze hun positie bij de brug niet langer meer kunnen verdedigen…
